جایگاه بی‌نظیر "مادر" در تحقیقات بین المللی استاد دانشگاه مازندران

در گفتگوی علمی به‌مناسبت روز زن و مادر مطرح شد:

جایگاه بی‌نظیر "مادر" در تحقیقات بین المللی استاد دانشگاه مازندران

       به گزارش روابط عمومی دانشگاه مازندران، در آستانه ولادت حضرت فاطمه زهرا (س)، روز زن و هفته گرامی‌داشت مقام مادر، دکتر یعقوب فروتن استاد جمعیت شناسی اجتماعی دانشگاه، محقق افتخاری دانشگاه وایکاتو نیوزیلند و دانشگاه غرب سیدنی استرالیا، و عضو هیات مدیره انجمن بین المللی جامعه‏شناسی دین در دانشگاه لیوون بلژیک، در گفت‌وگو با روابط عمومی به تشریح نتایج تحقیقات بین‎المللی خود در خصوص چگونگی بازنمایی جایگاه و مقام مادر به‌ویژه از طریق سیستم‎های آموزشی پرداخت.

        بر اساس این گزارش، دکتر فروتن در این گفت‌وگو ضمن تبریک روز زن و مادر، خاطرنشان کرد: این مباحث، مبتنی بر بخش‎هایی از دو پروژه تحقیقاتی می‎باشد که یکی در دانشگاه مازندران و دیگری نیز طی دوره تحقیقاتی فوق دکتری وی در دانشگاه وایکاتو بر روی منابع آموزشی مدارس ایران و نیوزیلند انجام شده است. 

       وی با اشاره به این‌که به‌طور کلی، مطابق نتایج و یافته‎های این پروژه‎های تحقیقاتی، اگرچه برخی تفاوت‌های اساسی در خصوص چگونگی بازنمایی موضوعات مرتبط با وضعیت زنان مشاهده شده است، اما الگوهای کمابیش مشابه و مشترک در این دو جامعه مورد مطالعه، در زمینه تاکید بر اهمیت و ارزش خانواده به‌ویژه جایگاه بی‌نظیر و مقام والای مادر و مادری وجود دارد. 

دکتر فروتن با تاکید بر این نکته که تحلیل محتوای منابع آموزشی مدارس ایران از زاویه های متعدد، به‌طور خلاصه، یک واقعیت بنیادین یعنی "غلبه مردانه" (Male Hegemony) را به وضوح نمایان می‌کند، افزود: در عین حال، چگونگی بازنمایی مفهوم "مادر" کاملا متفاوت و استثنایی است، بدین معناکه مفهوم "مادر" نه تنها در مقایسه با سایر مفاهیم جنسیتی، بیشترین و برجسته‌ترین حضور را در متن‌ها و تصویرهای منابع درسی دارد، بلکه تنها مفهوم مونث و زنانه است که بیش از قرینه‌های مذکر و مردانه در منابع آموزشی مدارس بازنمایی شده است.

وی خاطرنشان کرد که این یافته‌های تحقیقاتی از یک‎طرف، منعکس‌کننده اهمیت همسرگزینی و فرزندآوری و از طرف دیگر، نشان‌دهنده ارزش والای مقام مادری در فرهنگ و جامعه ایرانی و جهانی است که به روشنی در منابع آموزشی نیز بازتاب یافته است.

 یادآور می‌شود: جزییات کامل و توضیحات تفصیلی درباره نتایج این دو پروژه تحقیقاتی بین‌المللی در خصوص چگونگی بازنمایی جایگاه و مقام مادر به‌ویژه از طریق سیستم‎های آموزشی در دو مقاله علمی تحت عناوین"مطالعه میان فرهنگی جامعه پذیری جنسیتی در نیوزیلند و ایران" و "هژمونی مردانه جامعه‎پذیری در ایران" و هم‌چنین در کتاب"جمعیت‎شناسی جنسیت: با تاکید بر جمعیت زنان ایران" چاپ و منتشر شده است. معرفی کامل این منابع و مآخذ تحقیق در انتهای همین نوشتار آمده است.

 در پایان و در راستای تکریم جایگاه ارزشمند و مقام والای مادر، یکی از دل‌نوشته‌های کوتاه دکتر فروتن برای مرحوم مادرشان در زیر آمده است:

" *یاد و خاطره‌ای با مادرم* "

      باسلام و درود و ادب،

       مادر خوابیده بود ...

        سال‌ها پیش در اتاقی دیگر و در جمع بزرگ خانواده، گرم صحبت بودم و در پایان گفتم قصد دارم کتابی را به"یاد و تقدیم به مرحوم پدر" بنویسم(کتابی که خداروشکر چند سال بعدتر تحت عنوان "جمعیت شناسی دین" نوشتم و در سال ١٤۰۰ توسط انتشارات دانشگاه مازندران چاپ شد). غافل از این‌که، مادر بیدار شده بود و این سخن آخرم را شنید. با مهربانی و به آرامی به من گفت: "فرزندم، اسم من را هم در گوشه‌ای از آن کتاب بنویس".

     اشک شوق در چشمانم و عرق شرم بر پیشانیم نشسته بود. مادرم را در آغوش گرفتم و با خدایم عهد بستم کتاب بعدی را با افتخار، به اسم و عکس مادرم مزین خواهم کرد. کتابی که خداروشکر چند سال بعدتر تحت عنوان"جمعیت‌شناسی جنسیت: با تاکید بر جمعیت زنان ایران" نوشتم و در سال 1402، مزین به عکس مادرم بر روی جلد کتاب چاپ شد. این کمترین خدمت در قبال انبوه تلاش‌ها و مهربانی‌های مادر است...

معجزه عشق مادر، مرز نمی شناسد. هرچه داریم از تلاش و خیرخواهی مادر و پدر است. قدرشان را بیشتر بدانید. آسمانیانش را یاد کنیم و ارج نهیم.

دکتر یعقوب (بهرام) فروتن، استاد جمعیت‌شناسی اجتماعی دانشگاه مازندران

http: //rms.umz.ac.ir/~foroutan/

 *فهرست منابع و ماخذ* :

.  کتاب "جمعیت شناسی جنسیت: با تاکید بر جمعیت زنان ایران"، نوشته: فروتن، یعقوب، بابلسر: انتشارات دانشگاه مازندران، چاپ اول، 720 صفحه (1402).

.  مقاله علمی "مطالعه میان فرهنگی جامعه‎پذیری جنسیتی در نیوزیلند و ایران"، فروتن، یعقوب، فصلنامه تخصصی مردم و فرهنگ پژوهشکده مردم شناسی، دوره اول، سال دوم، شماره 2: 79-106 (1395).

روابط عمومی دانشگاه مازندران​​​​​​​